به گزارش مشرق، بوی بد در تهران و چند کلانشهر دیگر به معضل سال‌های اخیر به ویژه در فصول سرد سال تبدیل شده است. شروع ماجرا از سال ۹۷ بود و در سال ۹۸ با اظهارنظرهای متفاوتی که از سوی مسئولان مطرح شد موضوع بو رسانه‌ای‌تر شد. برخی گفتند این بوها ناشی از سایت‌های زباله‌سوزی در جنوب تهران است، عده‌ای آرادکوه و مشکلات دفن زباله‌اش را متهم کردند و  اظهارنظرهایی هم مبنی بر اینکه آلودگی هوا باعث ایجاد بو شده، مطرح شد. به دنبال پیدا کردن دلیل اصلی با چند کارشناس و محقق گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

آراد کوه مقصر اصلی است؟

طیبه سیاوشی، نماینده تهران در سال ۹۸ گفته بود که این بو قطعا از آرادکوه است. من و دیگر نمایندگان تهران هم که دوبار برای بازدید به سایت آرادکوه رفته بودیم، دقیقا همین بو را استشمام کردیم. بویی که در مسیر فرودگاه بین‌المللی می‌آید هم، دقیقا همین بو است. یکی از مسئولان سازمان محیط‌ زیست به من گفت که هرگاه باد تهران از شرق به غرب می‌وزد، بو را از سمت آرادکوه می‌آورد اما آیا واقعا آرادکوه مقصر اصلی است؟

سهم ترکیبات گوگردی در ایجاد بوی بد

محمد صادق حسنوند؛ عضو هیات علمی دانشکده بهداشت و رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه تهران بیان کرد: براساس تعاریف آلودگی هوا، بو هم یکی نشانه‌ها است. از سال ۹۴ تا امروز سازمان محیط زیست در مناطقی از کشور به صورت جدی با موضوع بو مواجه شد اما اطلاعات علمی و معتبری از منابع انتشار و شدت بو وجود ندارد.  گاهی  بویی که در جنوب تهران وجود دارد را به آراد کوه و زباله‌سوزی و گاهی هم به دامداری‌ها نسبت می‌دهند اما سهم‌یندی‌ها براساس سلیقه افراد است.

حسنوند توضیح داد: برخی دلایل دیگر مانند مدیریت فاضلاب واوان هم مطرح است و در کنار آن کوره‌های آجرپزی و سوزاندان محصولات کشاورزی و پسماندها و کشتارگاه‌های بزرگ هم عوامل دیگر انتشار بو هستند که اقدامات جدی در خصوص کنترل این موارد هم وجود ندارد که برای اقدام در قدم اول باید سهم بندی هر منبع و ترکیب بو مشخص شود که مطالعه‌ای در این خصوص انجام نشده است. آراد کوه شیرابه‌های بسیار دارد که کنترل نمی‌شود.

او در پاسخ به این سوال که سال ۹۸ این بو حتی در مناطقی مانند میدان ونک تهران که فاصله بسیاری با جنوب دارد هم احساس شد، دلیل این موضوع چیست، گفت: پدیده بویی که هر چند وقت یک بار در برخی مناطق تهران به وجود می‌آید با بوی جنوب تهران متفاوت است که هنوز رویکرد منطقی برای اینکه بدانیم در برخورد با این موارد چطور باید عمل کنیم، وجود ندارد. اطلاعاتی هم در این خصوص وجود ندارد و سال ۹۸ ما در مطالعاتی متوجه شدیم که ترکیبات گوگردی سهم زیادی در این بو دارند و منشا آن از جنوب غرب تهران ناشی می‌شود.

مازوت متهم ردیف اول

محمدرضا محبوب‌فر؛ کارشناس بحران‌های محیطی دراین خصوص گفت: فرضیه‌هایی مانند اینکه علت بوی تهران مربوط به سایت‌های دفن زباله یا گاز شهری است، رد می‌شوند و اطلاعات مربوط به دلیل اصلی بوی بد تهران از سال ۹۷ تا کنون موجود است که توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران دراختیار وزارت کشور، شهرداری تهران و مدیر کل بحران استان قرار گرفته اما تصمیم لازم برای حل این مشکل گرفته نشده است.  

او از منشا اصلی بو بد تهران توضیح داد: صنایعی که در جنوب تهران فعالیت و در فصل سرد سال از مازوت به عنوان سوخت استفاده می‌کنند، به قدری باعث آلودگی هوا می‌شوند که وزش باد از جنوب به سمت مرکز تهران این آلودگی را در کل تهران پخش می‌کند. همین آلودگی منشا بوی بد تهران می‌شود. مازوت دلیل اصلی بوی بد تهران است.

مازوت بی‌کیفیتی که روی دست پالایشگاه‌ها باد کرده

محبوب‌فر اضافه کرد: صنایعی که اطراف شهر ری قرار دارند از صنایع فلزی گرفته تا نیروگاه‌ها به اتفاق مازوت استفاده می‌کنند زیرا گاز مصرفی آن‌ها یا قطع شده و یا فشار آن کم شده است. مازوتی هم که در ایران تولید می‌شود بازار صادرات خود را به دلیل آلودگی بسیار بالا از دست داده است و پالایشگاه‌ها مجبور به استفاده از این مازوت هستند. مسئولان می‌گویند که میلیون‌ها لیتر مازوت در کشور استفاده می‌شود درحالی که مصرف مازوت در کشور از میلیاردها لیتر هم فراتر رفته است.

این بو مختص تهران نیست

این کارشناس یحران‌های محیطی با بیان اینکه این بو مختص تهران نیست و در تبریز، اصفهان، شیراز، مشهد، اراک و دیگر شهرهای صنعتی هم وجود دارد، عنوان کرد: در بسیاری از صنایعی که مازوت‌ تولید می‌کنند، فرایندهای صنعتی مستهلک و قدیمی شده است و با توجه به تحریم‌ها هم امکان بروز کردن تجهیزات را ندارند، پس به تعمیرات روی آورده‌اند.  از طرفی در کشور به دلیل نبود ثبات اقتصادی و سیاسی سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها صورت نمی‌گیرد و در نتیجه توان بروزرسانی تجهیزات وجود ندارد. همه این‌ها باعث می‌شود تا مازوت تولید شده استاندارد نباشد.

او ادامه داد: مازوت موجود در کشور به قدری غیراستاندارد است که گزارش شده گوگرد موجود در آن ده برابر بیشتر از حد مجاز و استانداردهای جهانی است. مازوت ترکیبات جانبی پالایش فراورده‌های نفتی و گازی است و به دلیل از دست رفتن صادرات باید مازوت مازاد را در کشور به مصرف برسانند.

چرا قبل از سال ۹۷ تهران بو نمی‌داد؟

محبوب‌فر در پاسخ به این سوال که چرا پیش از سال ۹۷ با مشکل بو مواجه نبودیم، بیان کرد: تا قبل از سال ۹۷ پالایشگاه‌ها وضعیت خوبی داشتند و شرایط مثل امروز نبود که زیرساخت‌های صنعتی کشور درحال نابودی باشد. مازوت تولیدی ما پیش از این بازار صادرات و کیفیت خوبی داشت و از طرفی در کشور به میزان کافی گاز بای استفاده صنایع بود؛ در نتیجه بوی بد هم یا کم بود و یا نبود اما امروز که من با شما صحبت می‌کنم بوی تهران آزار دهنده شده است و گزارش‌هایی از برخی مناطق داریم که دانش‌آموزان مدرسه تحمل بو را نداشتند و حتی مدرسه به این دلیل تعطیل شده است.

سرطان و بیماری‌های تنفسی

کارشناس بحران‌های محیطی در خصوص خطرآفرین بودن بوی بد تهران برای شهروندان، توضیح داد: بوی بد علامت هشدار است؛ با وجود سرما و وارونگی و رطوبت آلاینده‌های موجود در هوا از جمله ترکیبات گوگرد بوی بد ایجاد می‌شود. از طرفی با توجه به استمرار داشتن بو در سال‌ها قبل تا کنون می‌تواند خطرآفرین باشد.

او افزود: این بوی تعفن مدیریت شهری است چراکه با وجود ارائه شدن اطلاعات به شهرداری و محیط زیست اتفاق مثبتی رخ نداده است. آثار کم این وضعیت سرطان و بیماری‌های تنفسی است. اینکه اعلام می‌کنند که منشا بو نامشخص است، پذیرفتنی نیست. تحقیقات انجام شده و اطلاعات آن موجود است. در اولین گام اداره کل حفاظت محیط زیست اعلام کرده که باید ایستگاه‌های سنجش بو  در نقاط مختلف نصب شود و راهکارهای کنترلی برای آن درنظر گرفته شود. متاسفانه کسی به این اخطارها توجه نمی‌کند.

 بوی بد و آلودگی هوا مشکلاتی هستند که مستقیما با سلامتی انسان در ارتباط بوده و امروز تنها مشکل تهران نیستند و دیگر شهرهای صنعتی کشور را هم درگیر کرده‌اند. دولت مسئول حفظ سلامتی شهروندان است و بی‌توجهی به موضوعی با این سطح از اهمیت نشان دهنده بی‌توجهی مسئولان به سلامت مردم است. مازوت سوزی در شرایطی انجام می‌شود که علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور آذر سال جاری اعلام کرد که استفاده از سوخت مازوت برای نیروگاه‌ها و واحدهای صنعتی و معدنی ممنوع است، او گفته بود که با توجه به نزدیکی فصل سرد سال و احتمال قطع شدن گاز نیروگاه‌ها و واحدهای صنعتی و معدنی، برای سوخت جایگزین آنها باید فکر شود. سلاجقه عنوان کرده بود که وزارت خانه‌های صمت، نیرو و نفت باید برای تامین سوخت نیروگاه‌ها و واحدهای صنعتی و معدنی باید برنامه‌ریزی کنند اما آنچه امروز شاهد آن هستیم تدام آلودگی هوا و ایجاد بوهای نامطبوع است و مسئولان هم همتی برای حل مشکل ندارند.

منبع:ایسکانیوز